EQ là gì?

Chỉ số EQ là gì?

---

EQ là viết tắt của cụm từ "Emotional Quotient" - chỉ số cảm xúc. Những người có công trong nghiên cứu và đưa ra chỉ số EQ là hai nhà tâm lý học người Mỹ: Peter Salovey và John Mayer vào năm 1996. Nhưng trước đó một năm (1995), trong cuốn sách của mình (với đề tựa Emotional intelligence), nhà tâm lý học Daniel Goleman đã đề cập đến chỉ số cảm xúc, còn gọi là “sự thông minh của tâm hồn” hoặc “thông minh trong cảm xúc”.

EQ là chỉ số đo lường khả năng xúc cảm của một người. Nhưng hệ đo lường của nó không nhằm đánh giá một người nào đó là máu lạnh hay mít ướt, có biết thưởng thức văn chương nghệ thuật không. Nó cũng không phải là một thứ đối lập với IQ, kiểu như người nào có IQ cao thì EQ sẽ thấp hay ngược lại.

Khả năng xúc cảm được định nghĩa rõ ràng là:

* khả năng tự nhận thức bản thân, bao gồm việc hiểu rõ những xúc cảm của mình và cả những yếu tố làm nên xúc cảm đó.

* khả năng nhận thức ra xúc cảm của người khác.

Xúc cảm ở đây chính là những nhân tố nội tâm của con người, không phải chỉ là sự yêu ghét thông thường, mà là những định hướng và giá trị, động cơ sống và làm việc của mỗi người.

Mỗi người khi sinh ra đều có một năng lực nhận thức xúc cảm nhất định, như một thứ bản năng sinh tồn (thử nghĩ xem một người không biết nhận ra cảm xúc của người khác thì có chơi được với ai không và sẽ sống như thế nào?). Tuy nhiên, như hít thở khí trời, người ta thường rất vô tâm với thứ bản năng đó, không nhận thức và tìm hiểu về nó, không chú tâm rèn giũa, nên đa số thường phung phí những khả năng do cha mẹ sinh ra, thường sống theo những định kiến, những hiểu lầm (nhưng lại tưởng là hiểu) và tự gây ra những thất bại cho mình, cũng như gieo bực bội và đau đớn cho người khác.

Khả năng xúc cảm để làm gì?

Trong quản trị nguồn nhân lực, khi bàn về việc động viên con người, người ta cũng đã có đề cập đến những tiêu chí giúp phân tích và nhận ra những nhân tố động viên, chi phối động cơ làm việc của một người nào đó. Hay trong marketing, động cơ mua sắm, tiêu dùng đã được mang ra phân tích mổ xẻ dưới góc độ tác động của các nhân tố nhân khẩu học như (thành phần, học vấn, nghề nghiệp, thu nhập…) và các tác động khác của quảng cáo. Nhưng dù sao, đó cũng chỉ là những nghiên cứu về số đông, được đưa ra để các nhà quản trị và marketing đưa ra được những quyết định kinh doanh hiệu quả.
Nhưng dù sao, những hiệu quả đó cũng không duy trì được lâu dài. Tâm lý xã hội là một thứ có thể thay đổi, nhưng định hướng bên trong và những tiềm năng tâm lý của mỗi con người khó thay đổi hơn.
Việc khám phá ra khả năng xúc cảm rõ ràng là một thành tựu đáng kể của tâm lý học. Trên phương diện cá nhân, khả năng xúc cảm cho ta tự nhận thức ra những thiên hướng của mình và của người khác. Với các nhà lãnh đạo và doanh nhân, khả năng này giúp họ định hướng tốt hơn cho chiều hướng phát triển của doanh nghiệp, của bản thân và lựa chọn người phù hợp nhất cho những định hướng của mình.

Dưới đây là một số bài trắc nghiệm chỉ số EQ của bạn:

1. Một người bạn mượn bạn một món đồ nhỏ, nhưng có giá trị tinh thần lớn (ví dụ một cuốn sách do một người bạn ở nước ngoài tặng). Sau ít lâu, bạn đòi lại món đồ đó nhưng mãi mà bạn của bạn vẫn chưa đem trả.

a. Bạn nói với người bạn ấy rằng món đồ đó rất quan trọng và tại sao bạn muốn lấy lại, và đề nghị bạn ấy phải đem trả ngay.

b. Chấm hết tình bạn. Bạn không cần một người bạn không biết tôn trọng bạn và những cảm xúc của bạn.

c. Bạn bỏ qua. Tình bạn quan trọng hơn những món đồ vật chất.

d. Bạn làm mặt lạnh cho đến khi người bạn kia trả lại món đồ.

2. Vì một hiểu lầm, đứa bạn thân từ hồi mẫu giáo bỗng giận bạn và không thèm chơi với bạn nữa. Bạn rất buồn và:

a. Ngồi nhà ủ rũ.

b. Tìm những cách giải toả tích cực, như tập thể thao chẳng hạn, để khi nào bạn ấy đỡ giận thì sẽ nói chuyện bình tĩnh sau.

c. Tìm ngay một nhóm bạn mới để chơi.

d. Tìm thật nhiều việc để làm, để khỏi phải nghĩ ngợi linh tinh.

3. Đứa em bạn cực kỳ bừa bãi, luôn làm lộn xộn phòng chung của hai đứa, và điều đó ngày càng làm bạn khó chịu.

a. Bạn doạ tống nó ra ở phòng khách nếu nó không chịu thay đổi.

b. Bạn quyết định sống chung với lũ! Dù gì thì chính bạn cũng có những thói quen chưa tốt kia mà.

c. Bạn nói rõ ràng cho nó nghe tại sao thói quen của nó làm bạn không thể chấp nhận được, và nó cần phải sửa.

d. Bạn cố tìm cách làm bẽ mặt nó để nó phải thay đổi.

4. Bạn tìm được một học bổng du học rất lớn, nhưng để giành được nó thì bạn cũng phải làm một bài luận rất khó.

a. Bạn rất lo lắng, và hy vọng sự lo lắng sẽ khiến mình làm cẩn thận hơn.

b. Bạn để nó sang một bên, lúc nào tâm trạng thoải mái thì làm.

c. Bạn dành cả tuần để lên kế hoạch làm bài luận, viết ra cẩn thận từng chi tiết và lặng lẽ không nói với ai.

d. Bạn hít thở sâu, suy nghĩ kỹ để phác thảo ý tưởng trong đầu, ghi ra giấy, bàn bạc với một vài người mà bạn tin tưởng, rồi mới làm.

5. Bạn đang đi trong sân trường thì bị trượt chân, suýt nữa thì ngã dập mặt.

a. Bạn đứng lên, cười phì, và đi tiếp.

b. Bạn ngó quanh và lườm những người đang nhìn bạn.

c. Bạn đỏ mặt vì ngượng, cúi gằm mặt, đi tiếp và hy vọng không ai để ý.

d. Bạn cáu điên và thầm nguyền rủa.

6. Tưởng tượng nhé, nếu bạn đến buổi prom (dạ hội của trường), đứng nói chuyện với một cậu hotboy và rồi thấy rằng cậu ta có vẻ không được thoải mái.

a. Bạn cứ nghĩ mãi là hẳn phải có vấn đề gì đó với chính mình.

b. Bạn cố hỏi chuyện để hiểu thêm về cậu ấy.

c. Bạn kết luận rằng cậu ấy không có hứng thú, nên bạn bỏ đi nói chuyện với người khác.

d. Bạn quyết định rằng lần sau sẽ rủ cậu ấy tham gia một hoạt động gì đó mà cậu ấy thích, dù bạn không thích cũng được.

7. Cô bạn thân của bạn đã có bạn trai, và lại... mới chia tay. Và bạn ấy rất buồn.

a. Bạn cũng bắt đầu lo lắng rằng sau này mình có thể cũng gặp những chuyện trục trặc như thế và nghĩ rằng mình sẽ... không dám yêu đương gì hết.

b. Bạn nói xấu anh chàng kia và bảo với bạn mình rằng thà sống một mình còn hơn thích một người như thế.

c. Bạn thẳng thắn hỏi bạn mình rằng bạn có thể làm gì để giúp đỡ bạn ấy vượt qua.

d. Bạn rủ bạn ấy đi chơi, ăn uống um xùm để bạn ấy quên bớt đi.

Bạn hãy so sánh những câu trả lời của mình với đáp án nhé: 1a, 2b, 3c, 4d, 5a, 6b, 7c.

Tại sao những câu trả lời trên là đúng?

Mỗi câu trả lời là đại diện cho khái niệm về EQ. EQ tức là có sự thông cảm với người khác, đứng lên bảo vệ những gì mình tin tưởng, theo một cách lịch sự và tôn trọng người khác. Nó đòi hỏi bạn không vội vã kết luận, mà phải có cái nhìn toàn cảnh trước khi quyết định. Có chỉ số EQ cao giúp bạn có những quyết định quan trọng trong cuộc sống, biết giới hạn của mình, và giao tiếp tốt hơn với mọi người.

Tất nhiên, bạn có chỉ số EQ càng cao càng tốt, nhưng dù bạn vừa đúng được bao nhiêu câu, thì cũng nhớ rằng EQ-có-thể-thay-đổi.